#1 Jak odpoczywać

Jak odpoczywać

Jak odpoczywać. Kiedy piszę o mózgu, to tak jakbym kopała studnię bez dna albo wspinała się na nieskończenie wysokie drzewo. Bo kiedy myślę, że “o, mam to!”, to zaraz okazuje się, że wyrasta z tego jeszcze jakaś kolejna gałązka i kolejna i kolejna i wspinam się i końca nie widać.

Dlatego dzisiaj napiszę w skrócie (choć więcej niż ostatnio) o odpoczynku. Bo gdybym chciała opisać dokładną całość, to wyszłaby mi książka, ale nie taka cienka i z obrazkami, tylko wielotomowa encyklopedia i w dalszym ciągu to nie byłoby wszystko. 

Mam jaranko, kiedy o tym myślę i kiedy się w to zagłębiam. Bo kiedy poznaję, jak działa nasz mózg i jak można z nim pracować, to jakbym odkrywała jakieś nowe super moce albo jakbym odkrywała jedną z kosmicznych tajemnic.

W tekście przeczytasz o tym, dlaczego warto odpoczywać. Co to znaczy odpoczywać i czym jest wartościowy odpoczynek, dla naszego mózgu.

Społeczeństwo napinki

Żyjemy w społeczeństwie przebodźcowanym, ludzi żyjących w ciągłym biegu, choć w większości czasu siedzących na krześle, ludzi regularnie poddawanym sytuacjom stresowym. Jesteśmy ludźmi odczuwającymi regularne napięcia. Przez wirtualny świat, coraz częściej porównujemy się do wyimaginowanych sylwetek z dostarczanych nam zdjęć. Poczucie własnej wartości u coraz większej liczby osób — i co przerażające — wśród młodzieży zaczyna „wisieć na włosku”.

Coraz trudniej jest nam o koncentrację, spokój ducha czy zadowolenie z siebie i ze swojego życia. Żyjemy wśród ludzi, którzy w większości, zaczynają o siebie odpowiednio dbać zdecydowanie za późno. Żyjemy wśród ludzi, którzy słowa Hipokratesa „lepiej zapobiegać niż leczyć” uświadamiają sobie po fakcie. Kiedy organizm po wielu wcześniej wysyłanych i ignorowanych powiadomieniach przestaje odpowiednio działać.

Szlachetne zdrowie

Mówiąc o praktykach związanych ze zdrowym stylem życia i dbaniem o siebie, pierwsze co przychodzi do głowy to zdrowa dieta jedzeniowa i jako owowegetarianka i osoba świadomie się odżywiająca wiem, jak jest to ważne. Kolejne to aktywność fizyczna i jako osoba regularnie praktykująca jogę i ćwiczenia ruchowe wiem, że jest to kluczowe dla naszego ciała i ducha w procesie, chociażby odstresowywania. Jednak jak wskazują najnowsze badania, równie ważna – o ile nie kluczowa – jest praca z naszym wnętrzem,  z naszymi myślami, emocjami i duchem, a regularne praktyki medytacji, mindfulness, czy journalingu pokazały mi wielokrotnie, jak ogromną potrafią mieć moc.

I najlepsze w tym wszystkim jest to, że oddałam się tym praktykom intuicyjnie, spodziewając się efektów powszechnie znanych, czyli przede wszystkim spokoju ducha, którego mi brakowało. Jednak to jakie efekty pociągnęła za sobą regularność praktyk przerosła moje najśmielsze oczekiwania.

Odkryłam nie tylko sposób na przywrócenie spokoju, ale odkryłam również wiele tricków, w jaki sposób mogę zarządzać sobą, swoimi myślami, nawykami. Jak zarządzać tym, co odkrywam, że mi nie służy albo jak przyciągnąć to, czego właśnie potrzebuję. Połączyłam się z sobą.

Trochę się czuję, jakbym otrzymała instrukcję obsługi do systemu, którym jestem, a zagłębianie się w różnego typu praktyki, odkrywały kolejne strony tej książki. To tak jakbym całe życie grała w Simsy nie znając kodów. No i ja te kody odkrywam i jak widzę efekty, to zawsze czuję wielkie WOW! 

Odpoczynek vs Rozrywka

Żyjąc w biegu, odłożyliśmy na dalszy plan regularny odpoczynek, a praktyki „uważności” zostały włożone do pudełka “nieważne” i “to nie dla mnie”, zastępując całość różnego typu rozrywkami, które z odpoczynkiem dla naszego organizmu mają niewiele wspólnego.

I w tym miejscu myślę, że warto wspomnieć o tym, że odpoczynek jest turbo ważny. Ale nie ten polegający na dorzucaniu “śmieci” do naszej wystarczająco mocno zagraconej głowy. Mówiąc odpoczynek, nie mam na myśli leżenia przed tv, grania w gry komputerowe czy regularnych imprezek alkoholowych. Są to rozrywki, które od czasu do czasu są ważne, ale nie odciążają naszej przebodźcowanej głowy.

Zdrowa dieta to za mało, ważne jest też to jakimi myślami karmisz swój umysł.

Co robi mózg, kiedy odpoczywamy

Mówi się, że statystycznie nasz mózg przetwarza 100 tysięcy myśli dziennie, co odpowiada 34 GB danych. I wydawać by się mogło, że kiedy my odpoczywamy, nasz mózg robi to samo. Okazuje się, że mózg nigdy nie odpoczywa. Niektóre obwody muszą stale być aktywne, ponieważ odpowiedzialne są za automatyczne procesy jak oddychanie, trawienie czy bicie serca. Jednak reszta mózgu również nie przestaje działać własnym rytmem.

Za stwierdzenie i potwierdzenie naukowe  o stale pracującym mózgu odpowiedzialny jest Hans Berger, wynalazca elektroencefalogramu (EEG) w 1924 roku.

Tryb domyślny mózgu

Nasz mózg intensywnie pracuje, nawet podczas poobiedniej drzemki, kiedy nasze myśli swobodnie wędrują. W stanie spoczynku zużycie energii przez nasz mózg spada jedynie o 5% w porównaniu z trybem pracy „na pełnych obrotach”, co dowodzi intensywności tego procesu.

Udowodniły to badania zespołu Marcusa Raichle, neurobiologa z Washington University w St. Louis, który w 2001 roku w trakcie badań nad mózgiem w stanie spoczynku, aktywującą  się część mózgu w tym czasie nazwał “trybem domyślnym mózgu” eng. brain’s default mode.

Po co nam odpoczynek

Stan spoczynkowy mózgu ma za zadanie przygotować mózg do reakcji na przyszłe bodźce, wykorzystując przeszłe wydarzenia do podejmowania szybciej i trafniej kolejnych decyzji, a także do utrzymywania  w nim porządku. Bo jak wiadomo szybciej nam znaleźć coś w starannie uporządkowanym pokoju, kiedy wiemy, co gdzie jest, niż szukając w stercie nieuporządkowanych klamotów. Mózg w stanie spoczynku analizuje nowe wspomnienia i wiedzę, łącząc je ze starymi, tym samym „odkurzając” stare połączenia neuronalne i wydeptując nowe,  świeże ścieżki.

Momenty olśnienia

Może zwróciłeś uwagę, że najgenialniejsze pomysły przychodzą Tobie w momencie, kiedy nad ich rozwiązaniem świadomie nie główkowałeś? Działo się tak, kiedy brałeś prysznic, korzystałeś z toalety czy prowadziłeś samochód. Co prawda, rozmyślałeś nad tym wcześniej i podświadomie zasiałeś ziarnko pt. “zadanie do rozwiązania” w swoim mózgu.

Kiedy koncentrowałeś się na rozwiązaniu danego problemu, skupiałeś się wyłącznie na najbardziej oczywistych rozwiązaniach, po które najprościej i najszybciej było ci sięgnąć pamięcią. Szukałeś w tych miejscach w mózgu, które najmocniej wyryły ci się w pamięci, bo może wzbudziły w Tobie wcześniej jakąś emocję.

Robiłeś mapy myśli  i super, wyciągając na powierzchnie wszystko to, co było dla Ciebie na poziomie świadomym, najbardziej oczywiste. Główkowałeś na całego. Jednak rozwiązania problemu wciąż cię nie satysfakcjonowały. Skupiałeś się i wytężałeś kreatywność i nic.

W przypadku olśnień okazuje się, że mamy do czynienia z nieświadomym przetwarzaniem informacji. Stellan Ohlsson z University of Illinois w Chicago wyjaśnia, że ludzie, stojąc przed rozwiązaniem nowego problemu, stosują wcześniej sprawdzone strategie. To dobre rozwiązanie, gdy dany problem jest podobny do wcześniejszego. Jednak w wielu przypadkach jest inaczej i rozwiązanie z przeszłości stoi na przeszkodzie, blokując możliwość pojawienia się nowych.

Okazuje się, że decydującą rolę w kreatywnym myśleniu pełni umiejętność powstrzymania się od myślenia o czymś.  – Stellan Ohlsson

To daje nam naukowy, dodatkowy argument za tym, żeby iść na spacer, pomedytować, czy poćwiczyć, gdy nie umiemy rozwiązać jakiegoś problemu. 

Mark Beeman profesor psychologii na Northwestern University w Evanston w stanie Illinois, największy światowy ekspert zajmujących się neurobiologią olśnień mówi, że im większe poczucie szczęścia i zadowolenia, tym większe prawdopodobieństwo pojawienia się olśnienia. Im większy niepokój i lęk, tym mniejsze to prawdopodobieństwo.

Co daje odpoczynek

Wartościowy odpoczynek jest ważny dla naszego mózgu z wielu różnych względów. Pomaga obniżyć poziom przebodźcowania podwyższając nasz poziom kreatywności. Wzmacnia procesy zapamiętywania, odciąża mózg, by bystrzej, jaśniej i szybciej myśleć. Segreguje i porządkuje zebrane informacje tworząc w naszym mózgu nowe, spójne i silne połączenia neuronalne.  Wpływa na ośrodki w mózgu odpowiedzialne za spokój i bezpieczeństwo, znacznie obniżając poziomu stresu, lęku i niepokoju.

Jak odpoczywać

Jak odpoczywać. Z odpoczynkiem jest jak z jedzeniem. Możesz jeść, żeby się najeść, wypełniając jedynie “pustą przestrzeń w brzuchu”, albo najeść i dodatkowo nakarmić odpowiednimi wartościami cały organizm. W zależności od tego, na czym Tobie zależy, wybierzesz albo niskowartościowy fast food, albo pełnowartościowy posiłek.

To samo dotyczy odpoczynku. Jak odpoczywać, jeśli chcesz odpowiednio zadbać o swój mózg, jak i zdrowie całego organizmu, wygospodaruj w swoim grafiku czas tylko i wyłącznie dla siebie. Spędź czas na świeżym powietrzu, wśród natury, pójdź na spacer, pobiegaj, oddaj się medytacji, praktyce uważności, idź na grzyby albo może połów ryby 😉 Wybierz to, co ci w duszy gra. Wyłącz telefon. Ważne byś skupił się na momencie tu i teraz. Nie wybiegając myślami w przyszłość i nie wracając do tego co było. A jeśli regularnie oddasz się tej praktyce, doświadczysz pozytywnych efektów w swoim życiu i z pewnością… będziesz zadowolony.

źródła:

David Rock “Twój mózg w działaniu”

Marco Magrini “Mózg: podręcznik użytkownika”

http://www.brainblogger.com/2011/11/23/inside-your-brain-on-holiday/

https://www.scientificamerican.com/article/mental-downtime/ 

http://laboratoria.net/naturecom/15044.html